Sjaak Steller, Accountmanager Techniek
Menno Woerts,
Technisch Adviseur Rensa
In de rubriek Afspraak met Sjaak nodigen we iemand uit om met Sjaak Steller, Accountmanager Techniek, te praten over een actueel onderwerp binnen Rondom Rensa. Dit keer gaat het over GACS: Gebouwautomatiserings- en controlesystemen.
Een thema dat door Europese regelgeving (EPBD) op steeds meer utiliteitsprojecten van toepassing is. Aan tafel zit Menno Woerts, Technisch Adviseur bij Rensa Verwarming & Ventilatie. Samen verkennen ze wat er op installateurs afkomt, en hoe Rensa hierin klanten kan ondersteunen.
Wat is GACS en waarom moeten installateurs hier iets mee?
Menno: "GACS staat dus voor Gebouwautomatiserings- en controlesystemen. In gewone taal: een systeem dat gegevens verzamelt over energieverbruik van technische installaties in een gebouw, en daar slimme aansturing aan koppelt. Denk aan verwarming, koeling, ventilatie en verlichting. Vanaf 2026 moeten veel utiliteitsgebouwen met een vermogen van 290 kW of meer zo'n systeem hebben. En vanaf 2030 wordt dat aangescherpt naar gebouwen vanaf 70 kW. Dat betekent dat straks ook kleinere kantoorpanden of winkels onder deze verplichting vallen."
Sjaak: "Het is net als bij de auto: je hebt een APK nodig om te weten of alles nog goed functioneert. Zo werkt het ook met gebouwen. Je moet kunnen aantonen dat je het energieverbruik in beeld hebt, en dat installaties doen wat ze moeten doen. Je maakt het gebouw slimmer, zuiniger en inzichtelijker."
Waarom wordt dit nu verplicht gesteld?
Menno: "Er zit Europese wetgeving achter, maar het is ook gewoon logisch. Utiliteitsgebouwen zijn enorme energieverbruikers. Veel installaties draaien niet optimaal. Met een goed GACS-systeem kun je dat inzichtelijk maken. Je ziet bijvoorbeeld waar energie weglekt, of wanneer een ruimte onnodig wordt verwarmd of gekoeld. Dat levert niet alleen besparing op, maar ook comfort."
Sjaak: "Dit is niet iets wat wij verzonnen hebben, maar het is nu eenmaal een wettelijke verplichting. Veel installateurs hebben het druk, en dan denk je: dat komt later wel. Maar straks zit je met een klant die ineens aan de verplichting moet voldoen. Dan kun je maar beter voorbereid zijn."
Wat merken jullie in de praktijk?
Sjaak: "Bij grote utiliteitsprojecten zien we GACS al regelmatig voorbijkomen. Vaak is dan al een eigen adviseur of systemintegrator betrokken. Maar wij worden ook gevraagd om mee te kijken: hoe kunnen we het slim koppelen aan de installaties die wij leveren? Dat gebeurt bijvoorbeeld bij zorginstellingen of scholen."
Menno: "Vaak hoeft het technisch helemaal niet moeilijk te zijn. Zeker bij renovatie of uitbreiding kun je vaak slimme stappen zetten zonder alles open te breken. Denk aan draadloze sensoren of modules die je toevoegt aan bestaande installaties."
Hoe kan Rensa installateurs helpen als het om GACS gaat?
Sjaak: "Wij kunnen heel gericht ondersteunen, dit doen wij onder andere ook op onze projecten die via afdeling Techniek voor onze relatie worden opgepakt. Van het maken van een schematisch ontwerp tot het selecteren van de juiste regelaars, sensoren en software. We helpen bij het maken van de vertaalslag van norm naar praktijk. We kijken bijvoorbeeld wat er al is, en wat er slim aan toegevoegd kan worden."
Menno: "Sommige klanten willen alleen een advies of een check. Anderen willen volledig ontzorgd worden. Alles kan. We hebben ook contacten met vaste specialisten en systemintegrators. Dus als het complex wordt, kunnen we schakelen."
Wat levert GACS concreet op voor de eindgebruiker?
Menno: "Heel simpel: inzicht. Je ziet waar warmte of energie verloren gaat. Je kunt installaties beter afstemmen op gebruik. Denk aan een klokprogramma. Dit is een simpel systeem om bijvoorbeeld in schoolgebouwen de ventilatie automatisch te verlagen wanneer er vakantie is."
Sjaak: "Of je ontdekt via energiemonitoring dat er ergens een ketel blijft bijstoken terwijl dat niet nodig is. Dan verspil je energie. Met zo'n systeem zie je dat direct. Dan is GACS geen last, maar gewoon een slimme investering."
Wat moeten installateurs nu doen?
Menno: "Verdiep je erin. Zeker als je werkt aan projecten in de utiliteit. Het is een onderwerp dat groter wordt. Straks hoort het gewoon bij je werk, net als andere wettelijke eisen."
Sjaak: "Praat erover met je klant. En als je denkt: dit wordt te technisch, bel ons. Wij kijken graag mee. Liever nu samen de juiste stappen zetten dan straks achter de feiten aanlopen. Dit onderwerp en de wetgeving eromheen blijven zich namelijk ontwikkelen. Ik verwacht dat ook regeltechniek in de woningbouw een veel grotere rol gaat spelen. Installateurs moeten zich daarop voorbereiden."
Sjaak Steller, Accountmanager Techniek
Remy Oomens, Head of Product Management van Libra Energy
In de rubriek Afspraak met Sjaak nodigen we vakmensen uit om met Sjaak Steller, accountmanager van Rensa Techniek, te praten over een actueel onderwerp of thema binnen Rondom Rensa. Dit keer gaat het over zonneenergie en de mogelijke overproductie ervan.
Het zomerseizoen staat voor de deur en daarmee stijgt de productie van zonne-energie. Het biedt huishoudens en bedrijven een mooie kans om energiekosten te verlagen, maar brengt ook een uitdaging met zich mee: hoe ga je om met overproductie? In deze Afspraak met Sjaak gaat Sjaak in gesprek met Remy Oomens, Head of Product Management bij zusterbedrijf Libra Energy. Als importeur, distributeur en full-service groothandel in zonne-energieproducten en laadoplossingen voor elektrische voertuigen weet Libra Energy hoe je zonne-energie slim benut.
Wat doe je als je klant meer zonne-energie opwekt dan hij verbruikt?
Remy: “De eerste stap is altijd meten. Zonder inzicht in het energieverbruik en de pieken kun je niets sturen. Vaak wordt direct gewezen naar batterijen als oplossing, maar dat hoeft zeker niet altijd. Kijk eerst waar de klant energie verbruikt en op welke momenten. Soms kan een kleine gedragsaanpassing al het verschil maken. Overproductie is vooral een probleem op zonnige dagen met weinig verbruik in huis. De meeste mensen zijn overdag niet thuis. De wasmachine draait pas ’s avonds en ook de elektrische auto wordt pas na werktijd ingeplugd. Met een energiemanagementsysteem (EMS) kun je dat slim sturen en juist de pieken benutten.”
Sjaak: “Ik geef klanten ook vaak mee dat ze kritisch moeten kijken naar hun wensen: willen ze BENG-dekkend zijn of denken ze verder vooruit? Onze branche is vrij traditioneel. Het inzetten van EMS en het aansporen van het verbruikersgedrag is wellicht nu nog een stap te ver. Ik ben benieuwd naar de inzichten van Remy, want het is duidelijk dat we in de installatiebranche die stap moeten gaan maken. Ik besef me dat veel van onze klanten leven bij de waan van de dag.”
Batterijen hebben de toekomst?
Remy: “Thuisbatterijen worden een essentieel onderdeel van de energietransitie. Er zijn ook goedkopere alternatieven, zoals het slim aansturen van warmtepompen of het bufferen van warm water, maar batterijen gaan sowieso een grote rol spelen. In Duitsland wordt bij bijna 60% van de woningen zowel zonnepanelen als een batterij geïnstalleerd, terwijl we in Nederland nog aan het begin staan. Maar let op: we hebben straks 3,5 miljoen huishoudens met zonnepanelen en als slechts 10% daarvan kiest voor een thuisbatterij, betekent dat een markt van ruim €1,5 miljard. De installateur die hier nu kennis in opdoet, zit straks vooraan.”
Sjaak: “Wij kijken regelmatig naar warmtepompen en thermische batterijen die met een organische zoutoplossing warmte kunnen opslaan. Zo kun je warm water voorverwarmen of zelfs als aanvullend verwarmingssysteem gebruiken wanneer je voldoende energie hebt.”
Wat kan een EMS hierin betekenen?
Remy: “Een EMS kan verschillende apparaten aansturen: van laadpalen en warmtepompen tot wasmachines. Het mooie is dat een EMS je energieverbruik afstemt op je opwekking én op de energietarieven. Klanten kunnen dus ook profiteren van dynamische prijzen. In de toekomst nemen we alle apparaten met een aan- en uitknop op in het EMS-systeem.”
Sjaak: “Veel warmtepompen zijn al smart grid ready. Dat betekent dat je ze slim kunt aansturen. Heb je energie over en geen batterij? Dan kun je bijvoorbeeld je ruimtetemperatuur met een graad verhogen of je warmwatertank tijdelijk van 58 graden verhogen naar 65 graden. Ook een PCM-module of thermische batterij kan dan interessant zijn.”
Wat betekent dit voor de installateur?
Remy: “Simpel: meters maken! Installateurs moeten nu aan de slag om de basics van EMS te begrijpen én te leren hoe ze batterijen installeren. Dat wordt een gigantische markt en de vraag komt er sowieso. Volg trainingen, ga ermee aan de slag en bied je klanten concrete oplossingen. Begin er gewoon mee, thuis of op je zaak. De eindgebruikers willen wel. Investeer daarin en verwacht niet dat je bij je eerste projecten direct 10 of 20% rendement behaalt. Maar begin, installeer en accepteer ook dat je soms een keer extra moet terugkomen.”
Sjaak: “Klanten willen geen ingewikkelde verhalen, ze willen oplossingen die werken. Installateurs moeten straks leren hoe ze EMS-systemen kunnen integreren en hoe ze klanten adviseren over bijvoorbeeld thuisbatterijen en warmwateropslag, ook in het kader van brandveiligheid.”
Hoe ziet de toekomst eruit voor EMS-systemen?
Remy: “EMS-systemen worden steeds gebruiksvriendelijker. Platforms zoals Homey koppelen eenvoudig verschillende apparaten aan elkaar. Installateurs hoeven geen IT-specialisten te worden, maar ze moeten wel de basis begrijpen.”
Sjaak: “De kracht zit in de combinatie. Slimme opslag, dynamische tarieven en vooral gebruiksvriendelijk beheer. Als branche gaan we wat dat betreft interessante tijden tegemoet. Veel uitdagingen en veel veranderingen. Wie daar nu een start mee maakt, heeft straks een goede voorsprong.”